23 sierpnia 1942 roku, na łące nad Dunajcem, Niemcy przeprowadzili selekcję, w wyniku której 10 tys. nowosądeczan zostało wywiezionych do obozu Zagłady w Bełżcu. Akcja likwidacji sądeckiego getta rozpoczęła się wczesnym rankiem… Dziś 75 rocznica likwidacji getta w Nowym Sączu.
– Jak wspominają ocaleli z zagłady, to był ciepły ranek i zapowiadał się gorący dzień – mówi Łukasz Połomski, założyciel Sądeckiego Sztetla. – Na łące stało 16 tys. ludzi z opaskami na ramieniu, czekających na wysiedlenie. Choć Żydzi mieli przyjść na łąkę dopiero o godz 6. niemal całą noc plac był szczelnie wypełniony. Stali po kolei, według numerów domów, mieszkań, każdy miał bagaż na 10 – dniową podróż. Gorące powietrze potęgowało pragnienie wody, ale nie można było się jej napić nawet z rzeki. Każdy kto oddalał się z tłumu, padał zastrzelony.
Szef sądeckiego Gestapo Heinrich Hamann dokonywał osobiście selekcji. Około 5 tys. ludzi wysłano tego dnia pierwszym transportem do Bełżca.
– Tam zostali zagazowani, a ich prochy na zawsze spoczęły w masowych grobach. Pozostali, którzy nie poszli w kierunku dworca, rozdzieleni zostali na dwie grupy. Jedni poszli do getta, tak jak stali, za porządkiem, według ulic, domów, mieszkań. Drugą grupę wysłano do rzeźni – byli to wybrani do pracy.
Hamann wybrał kilkaset osób, które miały posprzątać sądeckie getto. Jak się później okazało, wybrani do pracy w większości przeżyli zagładę. Należeli do nich min. Marcus Lustig i Moniek Goldfinger.
Dzisiaj, o g. 19., przy zegarze kwiatowym pod zamkiem, rozpoczniemy spacer po łące, a o 20. spotkamy się na Placu Trzeciego Maja, gdzie odbędą się oficjalne uroczystości połączone z Apelem Pamięci
– Wezmą w nich udział świadkowie tych wydarzeń. Zapraszamy sądeczan do wspólnego uczczenia pamięci współobywateli, bestialsko zamordowanych 75 lat temu – mówi Łukasz Połomski.
Program obchodów
- 19:00 – „Nowosądecki Umschlagplatz” – XVI spacer historyczny po terenie dawnego getta i łące nad Dunajcem – początek przy zegarze kwiatowym pod zamkiem (przewodnicy: Artur Franczak i Łukasz Połomski)
- 20:00 – Apel Pamięci – Plac Trzeciego Maja – oficjalna uroczystość – przemówienia i modlitwy, zapalenie zniczy. Wydarzeniu będzie towarzyszyć występ artystyczny i krótki koncert Uli Makosz.
fot. Sądecki Sztetl
