Cofnięcie darowizny nieruchomości. Czy jest to możliwe?

Darowizna to jeden z tematów, który w większości przypadków kojarzy się bardzo pozytywnie. Może dotyczyć nie tylko rzeczy drobnych, w tym upominków czy prezentów, ale nabiera szczególnego znaczenia w przypadku rzeczy o dużej wartości, a do takich należą na przykład nieruchomości. Problem zaczyna się wtedy, gdy strona darująca ma wątpliwości i chce wycofać się z zadeklarowanej wcześniej darowizny. Jakie są wówczas prawne możliwości?

Sama darowizna jest formą nieodpłatnej umowy, której celem wzbogacenie się obdarowanego kosztem majątku darczyńcy. Zwykle taka forma wsparcia kojarzy nam się z pomocą rodziców dzieciom czy dziadków wnukom. Warto zaznaczyć, że w wielu przypadkach darowizna może przybierać jedynie formę ustną i jest ona wystarczająca. Jednak tam, gdzie prawo przewiduje zachowanie formy pisemnej, należy skorzystać z usług notariusza i zawrzeć taką umowę na piśmie. Tak jest w przypadku, gdy darowizna dotyczy na przykład nieruchomości.

Trzeba pamiętać, że darowizna może również mieć mniej przyjemny charakter, zwłaszcza wtedy gdy zachodzą okoliczności, które wzbudzają u darczyńcy wątpliwości co do przekazanej darowizny. Załóżmy, że jej przedmiotem jest nieruchomość – mieszkanie, a darczyńca chce wycofać się z zawartej na piśmie umowy. Co wówczas powinien zrobić?

Po pierwsze należy podkreślić, że prawo przewiduje taką sytuację, w której może nastąpić cofnięcie darowizny. Jednak najpierw muszą być spełnione określone warunki, które sprowadzają się do zachowania, określonego w prawie jako rażąca niewdzięczność. Na czym ona polega?

Rażąca niewdzięczność to między innymi długotrwałe i stale powtarzające się naganne zachowanie obdarowanego, który w sposób celowy i rozmyślny dokucza osobie, od której otrzymał darowiznę, a także uporczywe niewypełnianie moralnego obowiązku, pomocy np. w chorobie czy niedołężności. Również jednorazowe zachowania, które mają charakter przestępstwa lub wykroczenia, a zostały popełnione na szkodę darczyńcy mogą również skutkować cofnięciem darowizny. Do katalogu takich zachowań możemy zaliczyć m.in. kradzież, pobicie czy zniesławienie.

Należy jednak podkreślić, że rażącą niewdzięcznością nie możemy nazwać incydentalnej sprzeczki czy nawet poważnej kłótni rodzinnej, a darowizna nie może być cofnięta w sytuacji, kiedy potwierdzone zachowanie o charakterze rażącej niewdzięczności zostało przez darczyńcę wybaczone, chyba, że obdarowany ponownie dopuści się podobnego zachowania.

Pozostaje zatem kwestia formy, w jakiej darowizna może być unieważniona. Tutaj musimy pamiętać, że o ile zawarcie umowy darowizny w niektórych przypadkach może mieć formę ustną, o tyle cofnięcie darowanego majątku musi być w każdej sytuacji przeprowadzone na drodze sądowej w formie postępowania dowodowego. To ostatnie stwierdzenie jest szczególnie istotne, gdyż potwierdza, że sąd będzie oczekiwał przedstawienia szczegółowych okoliczności, co może być powodem wielu nieprzyjemnych – na przykład z rodzinnego punktu widzenia – sytuacji.

Na koniec bardzo ważna uwaga! Aby odzyskać darowaną nieruchomość mamy na to tylko rok od momentu, kiedy dowiedzieliśmy się o wystąpieniu okoliczności będącej podstawą do podjęcia takich kroków. Nasze działania muszą być zatem sprawne i przede wszystkim skuteczne. Aby tak się stało warto pamiętać
o kolejności działania:

krok pierwszy: wezwanie obdarowanego do zwrotu darowizny,
krok drugi: wniesienie sprawy do sądu (jeśli krok pierwszy nie przyniesie efektu),
uwaga: wszystkie czynności mające na celu cofnięcie darowizny muszą mieć formę aktu notarialnego, inaczej będą uznane za nieważne.

Chcesz dowiedzieć się więcej na ten temat, zajrzyj do jednego z Punktów Nieodpłatnej Pomocy Prawnej lub Nieodpłatnego Poradnictwa Obywatelskiego na terenie Miasta Nowego Sącza: