1 września 1939 roku Nowy Sącz pogrążył się w mroku

1 września przypada 82. rocznica wybuchu II wojny światowej. Na ziemi nowosądeckiej wojenny koszmar był także mocno odczuwalny. Trudne czasy potęgowała obecność w Nowym Sączu wielkiego zbrodniarza, który był wyjątkowo wierny bestialskim nazistowskim metodom. Nowosądecczyzna ucierpiała w wyniku działań niemieckiego okupanta bardziej niż w czasie zbrojnych starć Kampanii Wrześniowej 1939 roku.

Przygniatająca przewaga wojsk niemieckich

Groźba zbliżającej się wojny była odczuwalna w całym społeczeństwie już wiele tygodni wcześniej. Agresywna polityka niemieckiej III Rzeszy na czele z Adolfem Hitlerem dążyła do zbrojnej konfrontacji. Wśród Polaków nie brakowało optymizmu. 21 lat po odzyskaniu niepodległości i po sukcesach w wojnie polsko-bolszewickiej mocna była wiara w moc sił zbrojnych. Obrona ziemi nowosądeckiej miała polegać w głównej mierze na wykorzystaniu ukształtowania terenu – górskie tereny oraz rzeki Dunajec i Poprad miały znacznie ułatwić obronę.

Jak się potem okazało, unowocześniana i zmechanizowana od lat armia Niemiec radziła sobie w znacznie trudniejszych warunkach, zatem o jakiejkolwiek przeszkodzie geograficznej na naszych terenach dla nazistów nie mogło być mowy. III Rzesza atakowała m.in. od strony podporządkowanej Hitlerowi Czechosłowacji, mając przygniatającą przewagę w uzbrojeniu. Południową Małopolskę miała bronić armia Karpaty, dowodzona przez gen. Kazimierza Fabrycego. W rzeczywistości na ziemi nowosądeckiej przeciwko niemieckim agresorom walczyć miały bataliony Obrony Narodowej, które były skąpo uzbrojone. Nowy Sącz miał być broniony przez 1. Pułk Strzelców Podhalańskich, oddział piechoty Wojska Polskiego.

Mimo bohaterskiej postawy i zaciekłych walk już w pierwszych dniach września 1939 roku hitlerowcy dotarli do Nowego Sącza. 5 września na Helenie 14. Armia Niemiecka przeprowadziła szturm. Wieczorem Wojsko Polskie podjęło decyzję o opuszczeniu Nowego Sącza (nowa linia obrony została utworzona na linii Grybów – Łabowa – Uście).

Do miasta Niemcy wkroczyli (…)