W przyszłym roku mija 80 lat od wydarzeń, które sprawiły, że Nowy Sącz stracił 1/3 mieszkańców. Dla tysięcy sądeckich Żydów te wydarzenia zakończyły się śmiercią. Miłośnicy historii: Dariusz Popiela, Łukasz Połomski oraz Artur Franczak zaprosili wczoraj media na spotkanie i ogłosili swój plan upamiętnienia ludzi, których życiorysy hitlerowcy próbowali wymazać z historii.
– Jest to projekt z myślą o ludziach, których już nie ma z nami, o których nie ma kto pamiętać. Zależy nam, aby miasto Nowy Sącz dołączyło do grona miejscowości, które upamiętniły swoich żydowskich mieszkańców – powiedział Dariusz Popiela, założyciel Fundacji Rodziny Popielów Centrum, polski olimpijczyk, medalista mistrzostw Świata i Europy w kajakarstwie slalomowym.
– Podpisaliśmy jako fundacja, umowę użyczenia na zagospodarowanie jednego z nowosądeckich skwerów, który będzie dedykowany właśnie ofiarom zagłady ludności żydowskiej – wyjaśniał.
Miejsce to znajduje się nieopodal sądeckiej synagogi, między ulicami Berka Joselewicza, a Kazimierza Wielkiego i Tymowskiego.
Nauczyciel, publicysta oraz popularyzator historii – doktor Łukasz Połomski opowiedział o fotografii, promującej przyszłoroczne wydarzenia: – Ma ona szczególną wymowę. Została wyrzucona, wraz z innymi zdjęciami, do kosza na śmieci… gdzieś na ulicy Kazimierza Wielkiego, jako tak zwana rzecz pożydowska, niepotrzebna. Odnalazł ją ponad 10 lat temu jeden z sądeczan. Jest to pewnego rodzaju symbol, który ocalał po raz drugi w tak niezwykły sposób. Przedstawia sześć osób, wybranych spośród 11 tysięcy mieszkańców Nowego Sącza. Ci ludzie staną się twarzami tego projektu. Niewiele o tych ludziach wiemy, ale mam nadzieję, że będziemy odkrywać wiele takich historii. To one są kluczem tego wszystkiego, co planujemy. Nie jest to liczba 16 czy 17 tysięcy, wywiezionych do Bełżca i zamordowanych w 1942 roku. Chodzi o los każdej jednej oddzielnej postaci, która tam ginie – wyjaśnił historyk.
Przed wojną jedną trzecią mieszkańców Nowego Sącza stanowili Żydzi. Wśród nich było wiele wybitnych postaci, choćby historycy Emanuel Ringelblum, Artur Eisenbach, Zofia Ameisenowa, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i kustosz Biblioteki Jagiellońskiej.
Jak stwierdzili zgodnie organizatorzy – inspiratorem ich przedsięwzięcia był Jakub Müller, wieloletni przewodniczący sądeckiej Kongregacji Wyznania Mojżeszowego. Za życia jednym z jego największych marzeń było upamiętnienie sądeckich Żydów.
Projekt, będzie miał również charakter edukacyjny, skierowany będzie między innymi do dzieci i młodzieży szkolnej. – Żaden pomnik nie istnieje bez pamięci. Młodzież to jest nasza grupa docelowa, która będzie kontynuować pamięć o naszej historii. Stąd szereg działań edukacyjnych jakie planujemy – zdradził wiceprezes Sądeckiego Sztetla Artur Franczak.
Obchody rozpoczną się 27 stycznia Międzynarodowym Dniem Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Marzec to miesiąc upamiętnienia wybitnego historyka Emanuela Ringelbluma w I liceum Ogólnokształcącym. Na kwiecień zaplanowano obchody związane z 80. rocznicą tzw. akcji kwietniowej, która zakończyła się śmiercią czterystu ludzi. Zwieńczeniem uroczystości będzie postawienie pomnika dedykowanego zamordowanym sądeckich Żydom. Odsłonięcie pomnika, z wyrytymi kilkoma tysiącami nazwisk ofiar sądeckich Żydów odbędzie się 28 sierpnia 2022 roku.
Do tej pory na Sądecczyźnie, Podhalu i w całej Małopolsce fundacja Centrum we współpracy z Sądeckim Sztetlem upamiętniła z imienia i nazwiska pięć tysięcy ofiar zagłady społeczności żydowskiej.
Organizatorami przyszłorocznych wydarzeń upamiętniających ofiary społeczności sądeckich Żydów są Sądecki Sztetl, fundacja Centrum oraz prezydent miasta Nowego Sącza – Ludomir Handzel.
Realizowany przez fundację Centrum projekt „Ludzie, nie liczby” ma na celu imienne upamiętnienie ofiar zagłady oraz propagowanie wiedzy i przywracanie pamięci o mniejszościach narodowych, etnicznych i religijnych zamieszkujących tereny Polski. Szczegółowe informacje dotyczące przedsięwzięcia można uzyskać pod numerem telefonu: 601 236 805, drogą mailową: [email protected] lub na oficjalnej stronie Fundacji Rodziny Popielów Centrum.
