Zgodnie z publikacjami na temat szkodliwości używania alkoholu przez młodzież, na szybkość powstawania uzależnienia istotny wpływ wywiera stopień dojrzałości organizmu, a szczególnie ośrodkowego układu nerwowego. Pijąc regularnie przed 20. rokiem życia, można uzależnić się już po kilku miesiącach, między 20. a 25. rokiem życia potrzeba na to średnio około 3,5 roku, a po 25. roku życia okres powstawania uzależnienia trwa kilka lat. Alkohol może być jedną głównych przyczyn zgonów i inwalidztwa osób w wieku 15–21 lat oraz może wywołać wiele negatywnych skutków zdrowotnych. Dlatego tak ważna jest profilaktyka. Służy temu m.in. program 4 „S” realizowany przez Centrum Działań Profilaktycznych przy wsparciu finansowym Miasta Nowego Sącza. Jego celem jest ograniczenie naruszeń prawa w zakresie sprzedaży i podawania napojów alkoholowych osobom nieuprawnionym, w tym szczególnie dzieci i młodzieży, oraz zwiększenie ilości sprzedawców, którzy kontrolują dowód osobisty młodo wyglądających klientów.
Działania przebiegają w kilku etapach. W pierwszym z nich tzw. „tajemniczy klient” (przeszkolona przez specjalistę osoba, która niedawno ukończyła 18. rok życia i której wygląd oraz zachowanie budzą uzasadnione wątpliwości dotyczące jej pełnoletniości oraz osoba mająca za zadanie udawać osobę nietrzeźwą) dokonuje próby monitorowanego zakupu alkoholu we wskazanych punktach sprzedaży. Następnie sporządzany jest raport z wyszczególnieniem punktów, gdzie mogło dojść do kontrowersyjnej sprzedaży alkoholu.
Drugim etapem jest szkolenie bezpośrednio we wszystkich punktach sprzedaży alkoholu. Przewidziane jest ono dla wszystkich sprzedawców z listy punktów, które zostały wyłapane w pierwszym etapie. Program szkolenia jest dostosowany w ten sposób, aby nakreślić sprzedawcom, że takie praktyki w niedalekiej przyszłości mogą skończyć się odebraniem zezwolenia na sprzedaż alkoholu oraz grzywną, a nawet wpisem do Krajowego Rejestru Karnego i orzeczeniem przez sąd zakazu sprzedaży alkoholu przez właściciela punktu.
Kolejny krok to uświadomienie sprzedawców, którzy nie wylegitymowali młodej osoby, że w ten właśnie sposób mogliby popełnić przestępstwo i narazić się – bądź właściciela – na utratę zezwolenia, jeżeli „tajemniczy klient” miałby kilka miesięcy mniej, a trener byłby np. obserwującym całe zajście policjantem „po cywilnemu”. Ten zabieg zazwyczaj robi duże wrażenie na sprzedawcach i następnym razem stają się oni o wiele bardziej wyczuleni na wiek klientów. Trener wręcza każdemu sprzedawcy certyfikat po ukończonym przeszkoleniu oraz materiały edukacyjne.
Czwarty etap to sprawdzenie skuteczności oddziaływania programu na sprzedawców. Niestety wyniki badań ciągle są niezadawalające. Dlatego ponownie przypominamy sprzedawcom napojów alkoholowych o obowiązku sprawdzenia dowodu tożsamości w sytuacjach, gdy wygląd może sugerować niepełnoletniość.
Kontrole punktów sprzedaży napojów alkoholowych prowadzone są również przez
członków Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Kontrolują oni punkty
sprzedaży pod względem: sprzedaży alkoholu nieletnim, nietrzeźwym, na kredyt, pod zastaw. Kontrola dotyczy również prawdziwości złożonych przez przedsiębiorców oświadczeń o wartości sprzedaży oraz reklamy i promocji alkoholu, a także przestrzegania zakazu sprzedaży napojów alkoholowych w godzinach 22.00 – 6.00.
