W maju Bardejów był gospodarzem międzyna- rodowej konferencji UNESCO. W ochronę zabytków zainwestowano tu 35 mln euro.
Bardejów jest już od 17 lat wpisany na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. W maju w pobliskim uzdrowisku Bardejovske Kúpele odbyła się międzynarodowa konferencja na temat tej prestiżowej organizacji światowej. Tematem było wykorzystanie marki UNESCO dla rozwoju ruchu turystyczne- go. Niewiele osób wie, co ten skrót oznacza.
UNESCO, w języku angielskim „United Nations Educational, Scientific and Cultu- ral Organization” to organizacja Narodów Zjednoczonych (OSN) zajmująca się kształceniem, nauką i kulturą. Jej kluczowym dokumentem jest Lista Światowego Dziedzictwa, która zapisuje i zachowuje miejsca kulturalne, przyrodnicze o znaczeniu wyjątkowym, jako wspólne dziedzictwo ludzkości. Wybrane miejsca na całym świecie mogą po zapisaniu na listę i spełnieniu pewnych warunków pozyskać środki finansowe z Funduszu Dziedzictwa Światowego.
Bardejów i Herwartów
Na Słowacji znajduje się siedem miejsc, które są na liście. Pięć kulturalnych i dwa przyrodnicze. O zapisaniu centrum historycznego miasta Bardejów wraz z kompleksem budynków tworzących suburbium żydowskie zdecydował Komitet Dziedzictwa Światowego UNESCO na swoim 24. spotkaniu w australijskim mieście Cairns, 30 listopada 2000 r. Od tej pory miasto wyraźnie zmieniło się. Na odnowę zabytków zainwestowano ponad 35 mln euro.
Centrum historyczne miasta Bardejów przedstawia wyjątkowy zespół wysoko rozwiniętego miasta średniowiecznego. Centrum miasta jest znaczącym dokumentem cywilizacji europejskiej w XIII i XIV wieku. Bardejowskie domy mieszczańskie pochodzą z pierwszej połowy XV wieku, kiedy było ich w mieście około 500. Otaczają plac targowy i przedstawiają rozwiniętą kulturę mieszczańską, która tworzona była przez międzynarodowe i wielokulturowe społeczeństwo.
– Miasto Bardejów jest liderem w zakresie opieki, ratowania i odnowy bezcennego dziedzictwa przeszłości – opowiada burmistrz miasta Bardejów Boris Hanuščak.
Zaledwie kila kilometrów od miasta Bardejów znajduje się kolejny zabytek wpisany na listę UNESCO. Rzymskokatolicki kościół pod wezwaniem św. Franciszka z Asyżu w Herwartowie, wraz z kolejnymi ośmioma drewnianymi kościołami słowackiego Łuku Karpackiego jest również częścią dziedzictwa światowego.
Kamień szlachetny w sejfie
Architekt Giora Solar jest ekspertem Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytkow (International Council of Monuments and Sites, ICOMOS) i fachowcem w zakresie Światowego Dziedzictwa Kulturalnego. Korzenie rodzinne Giora Solara sięgają powiatu bardejowskiego. Jego raport oraz osobiste podejście były decydujące w kwestii wpisania Bardejowa na Listę Światowego Dziedzictwa. Solar mieszka w Izraelu, na Słowację oraz do Bardejowa regularnie wraca. Brał udział w niedawnej międzynarodowej konferencji.
– Macie tutaj kamień szlachetny, ale nie wiecie, co z nim zrobić. Obecnie trzymacie go w sejfie, jednak trzeba go wyciągnąć i pokazać. Oczywiście nic nie dzieje się samo. Jedna rzecz to promocja, ale nie wystarczy tylko lokalny marketing. Trzeba najpierw znaleźć sposób na przyciągnięcie większej ilości turystów i przekonanie ich do tego, żeby spędzili w mieście więcej czasu. Nie wystarczą pozytywne oceny lub UNESCO. Trzeba robić więcej. Poprawić komunikację, przygotować sensowne plany. UNESCO nie należy rozumieć jako prestiż, ale głównie okazję. na której warto budować i uczciwie pracować – mówi architekt.
MARIO HUDÁK
*****
Do pamiatok investovali 35-miliónov, v máji hostili medzinárodnú konferenciu UNESCO.
Bardejov je už takmer 17 rokov zapísaný do Zoznamu svetového kultúrneho dedičstva UNESCO. V máji sa v blízkych Bardejovskych Kúpeľoch uskutočnila medzinárodná konferencia tejto prestížnej svetovej organizácie. Témou bolo využitie značky UNESCO pre rozvoj udržateľného cestovného ruchu. Málokto však vie, čo táto skratka presne znamená.
UNESCO, teda v angličtine „United Nations Educational, Scientific and Cultu- ral Organization“ – je Organizácia Spojených národov (OSN) pre vzdelávanie, vedu a kultúru. Jej kľúčovým dokumentom je Zoznam svetového dedičstva, ktorý zapisuje, katalogizuje a zachováva kultúrne a prírodné miesta mimoriadneho významu, ako spoločné dedičstvo ľudstva. Vybrané lokality po celom svete môžu po zápise do zoznamu a po splnení určitých podmienok získať prostriedky z Fondu svetového dedičstva.
Bardejov aj Hervartov
Na Slovensku je sedem lokalít, ktoré sú na tomto zozname. Päť kultúrnych a dve prírodné. O zápise historického jadra mesta Bardejov spolu s komplexom stavieb tvoriacich židovské suburbium rozhodol Výbor svetového dedičstva UNESCO na svojom 24. zasadnutí v austrálskom Cairns 30. novembra 2000. Odvtedy prešlo mesto výraznými zmenami. Bardejovčania na obnovu pamiatok vynaložili viac ako 35-miliónov eur.
Historické jadro mesta Bardejov predstavuje ojedinelý súbor vysoko rozvinutého stredovekého mesta. Mestský pôdorys s pravidelným rozvrhnutím ulíc okolo trhového námestia je významným dokladom európskej civilizácie v 13.-14. storočí. Jeho koncept je zachovaný dodnes. Bardejovské meštianske domy majú svoj základ v prvej polovici 15. storočia, keď ich bolo
v meste asi 500. Obkolesujú trhové námestie a predstavujú rozvinutú meštiansku kultúru, ktorú vytváralo mnohonárodnostné etnikum a multikultúrna spoločnosť.
„Mesto Bardejov je lídrom v oblasti starostlivosti, záchrany a obnovy vzácneho odkazu minulosti minimálne v rámci hraníc Slovenska,“ povedal primátor Bardejova Boris Hanuščak.
Len niekoľko kilometrov od Bardejo- va je ďalšia UNESCO lokalita. Rímskokatolícky kostol svätého Františka z Assisi v Hervartove, ktorý je spolu s ďalšími ôsmimi drevenými chrámami v slovenskej časti Karpatského oblúka tiež súčasťou kultúrneho svetového dedičstva.
Drahokam v trezore
Architekt Giora Solar (70) je expertom Medzinárodného spoločenstva pre pamiatky a sídla (International Council of Monuments and Sites, ICOMOS) a odborníkom v oblasti Svetového kultúrneho dedičstva. Rodinné korene Giora Solara siahajú do bardejovského okresu. Jeho hodnotiaca správa a osobný postoj mali rozhodujúci podiel na tom že Bardejov bol do zoznamu svetového dedičstva zapísaný. Žije v Izraeli, na Slovensko a do Bardejova sa pravidelne vracia. Zúčastnil sa aj nedávnej medzinárodnej konferencie.
„Máte tu drahokam, ale neviete čo s ním máte robiť. Zatiaľ ho máte v trezore, no mali by ste ho vytiahnuť a vystaviť. Samozrejme nič sa nestane samo. Jedna vec je propagácia. Ale nestačí iba lokálny marketing. Musíte nájsť spôsob ako prilákať viac turistov a ako ich prinútiť zostať v meste dlhší čas. Nestačí sa spoliehať iba na dobré PR alebo UNESCO. Musíte urobiť viac. Komunikovať, pripraviť zmysluplné akčné plány, starať sa. UNESCO by ste nemali chápať iba ako nejakú prestíž, ale hlavne ako príležitosť na ktorej treba stavať a poctivo pracovať,“ dodal architekt.
MARIO HUDÁK
